Với mong muốn bảo tồn sự độc đáo, tinh túy từ phương pháp nấu rượu truyền thống của đồng bào dân tộc, năm 2018, các thành viên HTX Vịnh Xuân, xóm Trúc Sơn, xã Toàn Sơn (Đà Bắc) đã sáng tạo ra rượu thóc Trúc Sơn. Rượu thóc là sản phẩm độc đáo chắt lọc tinh hoa từ hạt thóc và nguồn nước quý lấy từ mó nước khe núi Ông và núi Cô.
Thành viên Hợp tác xã Vịnh Xuân (Đà Bắc) kiểm tra chất lượng rượu trước khi cung cấp ra thị trường.
Theo chia sẻ của anh Ngô Bách Nhật, Giám đốc HTX Vịnh Xuân: Rượu thóc Trúc Sơn sử dụng 100% nguyên liệu từ hạt thóc, tạo được hương thơm của lúa mà trong gạo không có. Đặc biệt hơn còn giữ được chất dinh dưỡng cao nhất của lớp vỏ màng và đầu phôi hạt thóc. Nước sử dụng để chưng cất rượu lấy từ mó nước khe núi Ông, núi Cô - đây là mạch nước quý gắn với văn hóa tâm linh của người dân xã Toàn Sơn. Từ xa xưa, bà con trong xã sử dụng nguồn nước trong vắt từ mó nước này để sắc thuốc chữa bệnh.
Để có được những ly rượu nồng ấm là cả một quy trình công phu, bài bản từ khâu nấu thóc, làm men, ủ rượu đến chưng cất, bảo quản rượu. Rượu thóc Trúc Sơn được chưng cất hoàn toàn bằng phương pháp thủ công. Thóc để nấu rượu được lựa chọn kỹ càng, phải là thóc mới thu hoạch, không bị mọt, không có hạt lép… Thóc sau khi rửa sạch cho vào nồi nấu chín trong khoảng 7 giờ. Sau đó vớt ra để nguội rồi trộn với men đã được giã nhỏ đem ủ khoảng 1 tháng mang ra chưng cất thành rượu. Trong quá trình cất phải đun đều lửa, không cho lửa cháy quá to cũng không nhỏ quá để rượu ra từ từ. Thông thường 50 kg thóc trưng cất được khoảng 25 lít rượu (độ rượu từ 28 - 29 độ).
Sau khi chưng cất ra những lít rượu thơm nồng, HTX Vịnh Xuân quan tâm tới việc nâng cao chất lượng sản phẩm bằng việc sử dụng than hoạt tính gáo dừa để khử độc tố có trong rượu, qua đó khẳng định thương hiệu, tạo được niềm tin, uy tín, chất lượng, đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định. Ngoài ra, HTX đầu tư khoảng 50 chiếc chum sành Bát Tràng để chứa rượu. Rượu chứa trong chum sành không độc hại, giữ mùi thơm, được ủ trong hầm ít nhất 3 tháng mới cung cấp ra thị trường.
Với phương châm sản xuất chất lượng, đạt tiêu chuẩn, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, HTX Vịnh Xuân đầu tư hệ thống nhà xưởng, máy móc đến dây chuyền sản xuất, áp dụng nghiêm ngặt hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001: 2015. Năm 2021, rượu thóc Trúc Sơn được UBND tỉnh công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh. Rượu thóc Trúc Sơn được đóng chai gắn tem truy xuất nguồn gốc, nhãn mác để chống hàng giả, hàng nhái.
Anh Ngô Bách Nhật chia sẻ thêm: Rượu thóc Trúc Sơn uống dịu êm và có hương thơm tự nhiên của thóc nên khi uống không bị đau đầu, mệt mỏi. Sản phẩm đã trở thành thương hiệu có tiếng của vùng cao Đà Bắc. Năm 2021, HTX tiêu thụ được hơn 4.000 lít rượu, chủ yếu bán lẻ tại địa phương và giới thiệu tại các điểm du lịch cộng đồng của tỉnh. Từ việc sản xuất rượu thóc, HTX tạo việc làm cho khoảng 10 lao động thường xuyên với mức thu nhập từ 6 - 6,5 triệu đồng/tháng. Thời gian tới, HTX liên kết với bà con địa phương nhằm tạo ra nguồn nguyên liệu dồi dào đáp ứng nhu cầu sản xuất rượu với số lượng lớn hơn. Đồng thời, tăng cường quảng bá, giới thiệu sản phẩm tại các điểm du lịch trong và ngoài tỉnh; liên kết tiêu thụ với các siêu thị, chuỗi cửa hàng rượu tại những tỉnh, thành phố lớn như Hà Nội, Quảng Ninh...
Thu Thủy